کیست دندان و کیست لثه یک نئوپلاسم از نوع تومور است که تحت شرایط خاصی در فک کودک ظاهر می‌شود و در ناحیه‌ی ریشه دندان کودک واقع شده است. شکل این کیست شبیه به حفره‌ی قطره اشک یا یک بیضی است که با یک پوسته‌ی ضخیم پوشانده شده و از داخل با یک مایع چرکی زردرنگ پر شده است. لایه‌ی بیرونی کیست از سلول‌های بافتی همبند و سمت داخلی آن از یک اپی تلیوم (برون‌پوش) مسطح و طبقه طبقه تشکیل شده است. در این مقاله از دکتر ماندانا حجازی ، بترین دندانپزشم اطفال کرج به توضیح این موضوع خواهیم پرداخت.
[alert type=”custom” close=”false” icon=”fa fa-hand-o-left” color=”#000000″ background_color=”#6cd0d8″]
به طور معمول کیست‌های رویشی (eruption cysts) نیازی به درمان ندارند. اما در مورد انواع دیگر کیست‌ها ، غفلت از درمان نه تنها باعث ناراحتی و ناخوشایندی می‌شود بلکه می‌تواند خطرناک باشد و باعث بروز عوارض جدی شود. برای جلوگیری از این عوارض باید کودک خود را به طور منظم نزد بهترین دندانپزشک کرج ببرید. نوع درمان بسته به شدت بیماری و مرحله‌ی آن می‌تواند متفاوت باشد.
فهرست مطالب
انواع کیست‌های دندانی در کودکان
شش نوع کیست دندان و لثه وجود دارد که با توجه به دلیل شکل‌گیری کیست ، پیچیدگی و نوع درمان آن ، از هم متفاوت هستند.
- ریشه‌ای یا رادیکولار: این نوع کیست اغلب به دلیل التهاب بافت اطراف دندان (بافت همبند ویژه‌ای که دندان را در استخوان فک نگه می‌دارد) رخ می‌دهد و از نوع کیست‌های مزمن است.
- فولیکولار: به کیست فولیکولار ، کیست متضمن دندان نیز گفته می‌شود. ایجاد این نوع کیست ممکن است به دلیل حضور جوانه دندانی باشد که قادر به رویش نیست و دچار عفونت شده است. دلیل دیگر ، وجود یک جوانه دندان اضافی در فک است.
- کراتوسیست یا اولیه: اگر دندان به طور صحیح رشد نکند ؛ در بخشی از بافت تشکیل‌دهنده‌ی دندان ، کیست تشکیل می‌شود.
- رترومولار یا پارادنتال :تشکیل این نوع کیست ناشی از طولانی شدن فرایند رویش دندان مولر (آسیاب) سوم است و با التهاب همراه می‌باشد. این نوع کیست اغلب در فک پایین رخ می‌دهد.
- رزیجوال یا ریشه‌ای: کیستی که بعد برداشتن ریشه‌ی دندان ، در استخوان باقی می‌ماند.
- کیست رویشی: این نوع کیست معمولاً در کودکان و در سنی که دندان‌ها شروع به درآمدن می‌کنند (به طور معمول سن ۷ تا ۱۰ سالگی) ، رخ می‌دهد.
علل بروز کیست دندان و لثه در کودکان
علل و منابع اصلی که در اکثر مواقع باعث بروز کیست دندانی می‌شوند عبارتند از:
- ایجاد عفونت در یک کانال دندانی به دلیل مراقبت نامناسب از دندان
- بیماری‌های مزمن از جمله سینوزیت ، رینیت ، التهاب لوزه‌ها و بیماری‌های مشابه که در ناحیه‌ی نازوفارنکس (بخشی از گلو که به بینی راه دارد) رخ می‌دهند.
- ضعیف شدن سیستم ایمنی بدن به دلایل مختلف ؛ که توانایی مقاومت بدن در برابر کوچک‌ترین عفونت را به شدت کاهش می‌دهد.
- پارادونتیت یا التهاب بافت‌های پریودنتال واقع در اطراف دندان‌ها
- پریودنتیت که یک بیماری پریودنتال از نوع التهابی است.
- شروع التهاب در زیر تاج دندان و تشدید شدن آن تا حدی که به صورت مزمن درآید.
- پوسیدگی که باعث ایجاد عفونت در دندان می‌شود و بافت داخلی آن را تحت تأثیر قرار می‌دهد.
- وارد آمدن ضربه یا آسیب به دندان یا فک
- دشواری در رویش دندان مولر (آسیاب) سوم یا سایر دندان‌ها در دوران کودکی
علل ایجاد کیست رویشی
وارد آمدن ضربه به لثه‌ها چند هفته قبل از رویش دندان جدید می‌تواند باعث ایجاد کیست رویشی شود. لازم نیست ضربه خیلی شدید باشد ؛ بلکه ممکن است ناشی از عمل طبیعی جویدن باشد. یکی دیگر از دلایل ایجاد کیست رویشی ، ضخیم بودن بافت لثه است. ضخیم بودن بافت لثه می‌تواند ناشی از مصرف برخی داروهای خاص باشد. یکی از دلایل وقوع کیست رویشی در کودکان خردسال ، مصرف داروی سیکلوسپورین است که باعث رسوب کلاژن در بافت همبند لثه می‌شود و در نتیجه منجر به ضخیم‌تر و نفوذناپذیرتر شدن سقف پری کرونال می‌شود. هرچه لثه ضخیم‌تر باشد ، رویش دندان نیز سخت‌تر می‌شود که این می‌تواند باعث ایجاد کیست رویشی شود.
علائم کیست دندان و لثه در کودکان
از آنجایی که فرایند تشکیل یک کیست ، نسبتاً طولانی (حدود چندین هفته) است ؛ معمولاً مدتی زمان می‌برد تا فرد با توجه به وضعیت سلامتی خود متوجه برخی از علائم کیست دندان شود ؛ برخی از این علائم عبارتند از :
- یک احساس ناخوشایند در دندان‌ها و لثه در هنگام گاز گرفتن یا جویدن مواد غذایی سفت
- احساس سنگینی اضافی در ناحیه‌ی دندان آسیب‌دیده
- تبدیل احساس ناخوشایند به احساس درد و ناراحتی در زمان غذا خوردن
- سخت شدن حرکات طبیعی فک در حالی که دهان در حالت باز قرار دارد.
- تغییر در ماهیت درد ؛ از دردی خفیف به سمت دردی ثابت و حاد
- ایجاد برآمدگی‌های کوچک روی لثه‌های دندانی که می‌توانند به تدریج بزرگ و بزرگ‌تر شوند.
- بی‌قراری عمومی و احساس ضعف بدون هیچ دلیل روشنی و امکان افزایش درجه حرارت بدن
- ریزش مایع یا ترشحات به طور ناگهانی. گاهی اوقات ممکن است یک حباب در بیرون از لثه ایجاد شود که از آن مایع و ترشحات جاری می‌شود. این بدان معنی است که استخوان و کیست شکسته شده‌اند و زخم عمیقی تشکیل شده است.
کیست رویشی در کجا رخ می‌دهد ؟
کیست رویشی اغلب در فک بالایی رخ می‌دهد. این نوع کیست بیشتر در ناحیه‌ی دندان پیشین کودکان ، دندان آسیاب کودکان و دندان آسیاب اول ، رواج دارد.
درمان کیست دندان و لثه در کودکان
نوع درمان کیست دندان و لثه در کرج بسته به شدت کیست و مرحله‌ی آن می‌تواند متفاوت باشد. در اینجا چهار روش اصلی از درمان‌های حرفه‌ای آورده شده است.
درمان کیست رویشی در کرج
به طور معمول کیست رویشی نیازی به درمان ندارد. معمولاً دندان در هنگام شروع رویش ، در عرض چند روز به طور خود به خود کیست را می‌شکند. اگر کیست رویشی به مدت بیش از چند هفته همچنان در دهان باقی ماند ، بهترین متخصص دندانپزشکی اطفال کرج یک برش کوچ روی کیست ایجاد می‌کند تا به دندان اجازه دهد که از زیر لثه بیرون آید. بسته به سطح اضطراب کودک ، دندانپزشک می‌تواند این کار را تحت بی‌حسی موضعی انجام دهد.
شیوه درمان
اگر کیست کوچک باشد (بزرگ‌تر از ۰.۷۱ تا ۰.۷۶ سانتی‌متر نباشد) ، درمان آن بدین‌گونه انجام می‌شود: بعد از مصرف داروهایی که اثر مخربی روی کیست دارند ، کانال دندان با استفاده از یک روش خاص شسته می‌شود. پس از تخریب کامل کیست ، حفره خالی با محلولی مخصوص پر می‌شود. این بهترین روش درمانی است که بسیار ساده است و هیچ‌گونه عواقب جدی به دنبال ندارد.
عمل جراحی سیستکتومی
سیستکتومی یک نوع عمل جراحی است که برای برداشتن بخشی از ریشه (بخش آسیب‌دیده‌ی آن) همراه با کیست ، مورد استفاده قرار می‌گیرد. این عمل جراحی برای کیست‌های نسبتاً کوچک که حداکثر دو دندان را تحت تأثیر قرار داده‌اند ، انجام می‌شود.
عمل سیستکتومی از طریق ایجاد یک برش در لثه انجام می‌شود. مزیت این روش آن است که دندان آسیبی نمی‌بیند و حفظ می‌شود.
عمل جراحی همی سکشن
این عمل در مقایسه با عمل سیستکتومی ملایمت کمتری دارد یا به عبارتی دیگر تهاجمی‌تر از آن است. در عمل همی سکشن ، تمام ریشه‌های آسیب‌دیده همراه با بخش‌های آسیب‌دیده‌ی تاج دندان که در مجاورت آن قرار دارند ، به طور کامل برداشته می‌شوند.
حذف کامل
انتخاب روش درمان ، به خواسته‌ی بیمار یا پزشک ربطی ندارد ؛ بلکه این اندازه و ظاهر کیست است که روش درمان را مشخص می‌کند. در صورتی که کودک شما به عمل جراحی نیاز داشته باشد ، پزشک برای او آنتی‌بیوتیک تجویز می‌کند تا از بروز التهاب جدید جلوگیری کند. درمان مناسب و به موقع ، تقریباً همیشه منجر به بهبودی کامل بیمار می‌شود ؛ بدون اینکه هیچ‌گونه عواقب جدی به دنبال داشته باشد.
پیشگیری از ایجاد کیست دندانی
- سالی دو الی چهار بار نزد یک دندانپزشک بروید. در صورتی که پزشک اصرار به تصویربرداری اشعه ایکس دارد ، فرزند شما به هیچ‌وجه نباید در مقابل انجام آن مقاومت کند. تنها با این روش است که می‌توان تمامی کیست‌ها را در مراحل اولیه‌ی تشکیل ، مشاهده کرد.
- لازم است نکات بهداشت دهان و دندان را به طور منظم و دقیق دنبال کنید و مسواک را هر چند وقت عوض کنید ؛ زیرا تشکیل کیست دندان و لثه می‌تواند ناشی از پوسیدگی‌ای باشد که منجر به بروز التهاب شده و یا همچنین ناشی از عدم درمان صحیح پوسیدگی باشد.
- بهتر است از حالت و موقعیت‌هایی که می‌تواند منجر به وارد آمدن آسیب به دندان‌ها و فک شود ، اجتناب کنید.
- مراقب وضعیت عمومی سلامتی خود باشید. این توصیه یکی از راه‌های پیشگیری به حساب می‌آید زیرا کاهش ایمنی ، سیستم دفاعی بدن را ضعیف می‌کند. به یاد داشته باشید که حتی کوچک‌ترین عوامل نیز می‌توانند باعث تشکیل کیست‌های دندانی شوند.
