فهرست مطالب
بیحسی موضعی و بیهوشی در دندانپزشکی
یکی از بزرگ‌ترین نگرانی‌های کسانی که به دندانپزشکی مراجعه می‌کنند ، نگرانی در مورد دردناک بودن درمان‌های دندانپزشکی است . بیحسی موضعی و بیهوشی در دندانپزشکی یکی از این نگرانی ها ی افراد در دندانپزشکی است .
معمولاً مراجعین دندانپزشکی در مورد نحوهٔ بیحسی و اینکه چه طور قرار است درد آنها کنترل شود، سؤالات و ابهاماتی دارند این امر برای کودکان نیز صادق است. کودکان باید در زمان مراجعه به مطب دندانپزشک احساس راحتی داشته باشند. بی حسی موضعی نقش مهمی برای کنترل درد و ناراحتی در طول درمان دندانپزشکی دارد.
حتی با استفاده از بی حسی در ارتودنسی سریع میتوان دندانهای کودک خود را به راحتی مرتب کنید. بی حس کردن دندان در کودکان در زمانی که از تکنیک مناسب و متخصص دندانپزشکی کودکان کارآزموده برای آن استفاده شود، امن و بی‌خطر است. علاوه بر این کودک در زمان استفاده از آن هوشیار باقی خواهد ماند.
کار کردن بر روی دندان کودکان تا حدی مشکل تر از کار بر روی دندان بزرگسالان است. ابزارهای جراحی، صدای مته و ترس از درد باعث ایجاد هراس در دل کودک شده و اجرای هر گونه عملیاتی را سخت تر می‌کند .
دندانپزشک با استفاده از روشهای بیحسی موضعی و بیهوشی در دندانپزشکی مانند استفاده از اسپری‌های بی حسی دندان، آمپول دندان بی حسی دندان و روشهای بیهوشی در کودکان می‌تواند این ترس و درد را به حداقل رساند و عملیات دندانپزشکی مانند مراحل پر کردن دندان، کشیدن دندان و جراحی در دهان کودک بر روی لثه و دندانها و عصب کشی دندان را به سهولت انجام داد. در ضمن برای درمان دندان کودک هم بهتر است به کلینیک دندانپزشکی کودکان مراجعه نمایید.
آیا تزریق‌های دندانپزشکی دردناک هستند؟
تزریق‌های دندانپزشکی شاید به دلیل قطر سوزن کمتر و بیحسی موضعی بلافاصله و همچنین تکنیک‌ها و ناحیهٔ تزریق، به‌اندازه تزریق‌های پزشکی دردناک نباشند .
از طرف دیگر دید بیشتر بیمار ، اندازه و شکل وسیله تزریق و همچنین طول مدت تزریق و ناحیه مخاطی پر از گیرنده‌های عصبی آن ، به بیماران ترس از درد بیشتری را منتقل کند . ولی در نظر داشته باشید که وجود یک بیحسی عمیق و کامل شرط لازم برای انجام بسیاری از درمان‌های دندانپزشکی است.
داروهای بی حسی چند نوع هستند؟
به طور کلی داروهای بیحسی موضعی و بیهوشی در دندانپزشکی به دو گروه اصلی تقسیم می شوند:
- گروه اول: داروهایی هستند که در آنها از ماده بی حس کننده لیدوکایین به همراه آدرنالین استفاده شده است . آدرنالین باعث می شود عروق خونی در ناحیه ای که آمپول بی حسی تزریق شده است تنگ شده و داروی بی حسی لیدوکایین همان جا در کنار عصب دندان بماند و دندان را برای مدت طولانی بی حس کند . ولی آدرنالین کمی باعث تپش قلب نیز می شود ٬ بنابراین افرادی که بیماری قلبی عروقی دارند ٬ نباید از این نوع داروی بی حسی استفاده کنند٬ چون باعث تپش قلب و خطر برای آنها خواهد شد.
- گروه دوم : داروهایی هستند که فاقد آدرنالین هستند ٬ بنابراین گرچه اثر کوتاه مدت تری دارند ٬ ولی بعضی بیماران خاص باید از این دارو استفاده کنند که تفاوت قیمت چندانی با اولی ندارد . اگر شما بیماری خاصی دارید٬ حتما قبل از تزریق آمپول ٬ آن را با دندانپزشک تان در میان بگذارید تا داروی بی حسی مناسب را برای شما تزریق کند.
کودکان را از آمپول نترسانید
علت اصلی ترس کودکان از آمپول در دندانپزشکی این است که پدر و مادر در منزل به عنوان تنیبه کودک را از آمپول می ترسانند . برای اینکه کودکتان را برای تزریق داروی بی حسی دندانپزشکی آماده کنید، با او صادق باشید .
درد ناشی از تزریق را به گزش یک مورچه تشبیه کنید . اصلا به او نگویید: «برویم دندانپزشکی آمپولی در کار نیست.» چون در این صورت با دیدن آمپول اعتمادش را به شما و دندانپزشک از دست خواهد داد . دندانپزشکان با شگردهایی مثل تاباندن نور در صورت کودک و رد کردن آمپول از پشت سر کودک سعی می کنند ترس ناشی از تزریق را کاهش دهند.
بیحسی در دندانپزشکی کودکان
دوران کودکی از نظر دندانپزشکان اهمیت بسیار دارد . اهمیت این دوره بدلیل رویش دندانهای شیری است . معمولا هنگامی که کودک شش ماهه است اولین دندانهای شیری در دهان او ظاهر می‌شود .
رویش بقیه این دندانها تا پایان دو یا سه سالگی طول می‌کشد. پیشگیری و درمان بیماریهای دهان و دندان از دوران نوزادی و کودکی تا بلوغ به عهده متخصص این رشته است.
در دوران کودکی کاهش پوسیدگی دندانها، اهمیت بافت پریودنتال ، پیشگیری از درمان‌های ارتودنسی ، ارتقاء فرهنگ ملی بهداشت ، کاهش هزینه خانواده را در بر دارد .
اولین مرحله در ترمیم پوسیدگی‌های زودرس دندانهای کودکان بیحسی می‌باشد . البته لزوما تمام عملیات دندانپزشكی دردناك نیست یا درد آنها آنقدر شدید نیست كه نیاز به بیحسی باشد
اما معمولا متخصص دندانپزشکی کودکان در ابتدا با تزریق داروی بیحسی که اغلب بدون درد انجام می شود دندان کودک را بی حس می‌نماید . لیدوكائین متداول‌ترین نوع ماده بیحسی است كه در جراحی‌های کوچک و دندانپزشکی استفاده می‌شود.
اولین علامت‌های شروع بیحسی موضعی و بیهوشی در دندانپزشکی گاز گرفتگی زبان و گونه در کودکان می باشد. بافت نرم در ناحیه تزریق، برای یک ساعت یا بیشتر بی‌حس خواهد بود. برای جلوگیری از آسیب دیدگی کودکان باید تا چندین ساعت از آنها مراقبت به عمل آید .
اگر برای درمان ترمیمی کودک بیحسی فک انجام گرفته باشد، ممکن است کودک لب، زبان یا سطح داخل گونه را گاز بگیرد . گاهی در ناحیه گاز گرفته زخم بوجود می آید و به علت فضای نامناسب دهان عفونت ایجاد می شود
معمولاً والدین تصور می‌کنند که علت این زخم و بروز عفونت، ناشی از کار دندانپزشک و یا وسایل غیر استریل مطب است که کاملاً اشتباه است و فقط نتیجه عدم مراقبت از کودک در زمان بی‌حس بودن لب و زبان، پس از درمان دندانپزشکی می‌باشد.
دهانشویه آب نمک وسرم در تمیز نگهداشتن ناحیه کمک خواهد کرد.
آیا کودکان نیاز به بیهوشی دارند؟
گاهی استرس بالای کودک هنگام حضور در دندانپزشکی روند درمان توسط پزشک را تحت الشعاع قرار می دهد و از سوی دیگر رنج و ترس فراوانی را به همراه می آورد.
نخستین بار یک پزشک آمریکایی برای درمان کودکان از بیهوشی استفاده کرد و این شیوه در حال حاضر به عنوان یک شیوه مرسوم مدرن در دنیای دندانپزشکی مورد استفاده قرار می گیرد.
در این شیوه با حضور متخصص بیهوشی کودک بیهوش می شود و بدون تجربه درد و ترس درمان می شود پزشک هم فراق بال بیشتری دارد تا با دقت بیشتر مراحل درمان را طی کند .
درمان کودکی را که به هیچ وجه حاضر به همکاری نیست ، میتوان با این شیوه تسریع کرد. برخی نگران عوارض درمان با این شیوه اند که البته در صورتی که توسط متخصص صورت پذیرد کمترین عوارض برای آن قابل تصور است.
برای درمان کودکانی که بیش از چند دندان خراب دارند و نیاز به درمان وسیع می باشد، بیهوشی امن‌ترین روش ممکن می‌باشد . قطعا با راه اندازی دوره‌های دندانپزشكی بیمارستانی بر میزان كیفیت و ایمنی مراقبت های دندانپزشكی در اطفال افزوده خواهد شد .
این شیوه همچنین برای کودکان معلول که توانایی کمتری در همکاری با پزشک معالج دارند هم می تواند به بهبود روند درمان توسط پزشک کمک کند.
اگر در کودکان کم سن و سال بخواهیم با کنترل فیزیکی شدید تعداد زیادی از دندانها را ترمیم کرده یا بکشیم، مسلم است که مشکلات روانی برای کودک پدیدار می‌شود و ترس از دندانپزشکی در وجود کودک باقی می‌ماند .
اعمال فشار و زور به کودک برای مجبور کردن او به پذیرش درمان می‌تواند او را برای همیشه با دندانپزشکی دشمن کند که حتی در بزرگسالی هم نتوان برای این ترس درمانی یافت.
اگر کودک یک یا دو دندان پوسیده اورژانسی داشته باشد و پوسیدگی‌های دندانش در سطح پایین باشد و بتوان با فلوراید، مسواک و تغذیه ، پوسیدگی دندان را کنترل کرد در آن صورت میتوان یک یا دو دندان اورژانسی را با کنترل فیزیکی بدون پیشنهاد بیهوشی درمان کرد .
پیش از انجام درمان با این روش مثل سایر اعمال جراحی کودک از لحاظ سلامت ریه و سلامت سیستم بدن بررسی می شود و پس از انجام آزمایش خون و آزمایش های ابتدایی این شیوه درمانی برای او انتخاب می شود.
در کنار تمام اینها ، انجام مشاوره پزشکی با دندانپزشک متخصص کودک و دکتر بیهوشی الزامی است . البته انجام این اقدامات پیشگیرانه نباید موجب نگرانی والدین باشد چراکه با هدف پیشگیری از صدمات احتمالی صورت می پذیرد و جای هیچ نگرانی نیست .
بیهوشی در کلینیک و مطب مجاز نیست چرا که باید تجهیزات و امکانات کاملاً استاندارد برای این روش وجود داشته باشد و متخصص بیهوشی نیز نظارت کامل داشته باشد.
عموما اضطراب اولین دلیل مراجعه برای بیحسی موضعی و بیهوشی در دندانپزشکی است كه می تواند ترس از تزریق ، عدم تحمل صدای شدید دستگاه ها، طولانی بودن درمان ها، احساس خفگی بدلیل حجم آب وارد شده به دهان و عدم تحمل درد و فشار را شامل شود .
در موارد زیادی دلیل مراجعه حالت تهوع شدید و نیز عدم موفقیت دندانپزشكان در حصول بیحسی موضعی و بیهوشی در دندانپزشکی می باشد . در بسیاری موارد والدین پس از درمان تحت بیهوشی از کاهش پرخاشگری و مشکلات خواب کودکان تحت درمان در اثر از بین رفتن استرس و اضطراب سخن می گویند.
دکتر ماندانا حجازی
متخصص دندانپزشکی کودکان و نوجوانان – دارای بورد تخصصی، عضوو هیئت علمی دانشگاه
(ارتودنسی اطفال – فیشور سیلانت – فلوراید تراپی – فضانگهدارها – روکــش دندان شیری – عصب کشی دندان شیری – دنـدانپزشکی تحت بیهـوشی)
