فهرست مطالب
آسم و تنگی نفس کودکان و دندانپزشکی
عارضه‌های تنفسی ریه‌ها را درگیر می‌کند و توانایی کودک برای نفس کشیدن را مختل می‌سازد . بعضی عارضه‌های تنفسی ژنتیک و شماری نتیجه سبک زندگی یا عامل‌های محیطی هستند . آسم ، برونشیت ، آمفیزم ، سل و سینوزیت از بیماری‌های شایع تنفسی به شمار می‌روند که سلامت دهان و دندان‌های کودک را به خطر می‌اندازند . (آسم و تنگی نفس کودکان و دندانپزشکی )
آسم نوعی بیماری تنفسی است که باعث خشک شدن دهان کودک و در نتیجه جمع شدن پلاک، پوسیدگی دندان و ابتلا به بیماری‌های لثه و آفت دهان می‌شود ، البته با انجام اقدام‌های پیشگیرانه می‌توان احتمال بروز این عوارض را کاهش داد و سلامت دهان را حفظ کرد .
[alert type=”custom” close=”false” icon=”fa fa-hand-o-left” color=”#000000″ background_color=”#6cd0d8″]
هنگامی که کودک دچار آسم و تنگی نفس به دندانپزشك مراجعه می‌کند، متخصصین ابتدا اقدام‌های زیر را انجام می‌دهند :
- ارزیابی احتمال بروز عوارض با توجه به سابقه بیماری‌های دهان و دندان
- تعیین تناوب و شدت حمله‌های حاد
- بررسی کامل داروهای مصرفی کودک که در حقیقت نشان دهنده شدت بیماری است.
- تعیین محرک‌های خاص شروع حمله آسم
در مراحل بعدی متخصصین ما در هر ویزیت به نکات زیر توجه می‌کنند :
- حصول اطمینان از این که کودک آخرین دوز تعیین شده دارو را مصرف کرده است.
- اطمینان از در دسترس بودن اسپری برونکودیلاتورآزاد کننده دوز مشخص دارو در طول درمان جهت به حداقل رساندن خطر بروز حمله
- تنظیم وقت درمان کودک در ساعات پایانی صبح یا بعدازظهر
- چنانچه کودک دچار آسم از برونکودیلاتور استفاده نکند، کیت اورژانس حاوی برونکودیلاتور و اکسیژن باید در دسترس باشد.
قتاثیر آسم بر سلامت دهان و دندان‌های کودکان
آسم غالباً سلامت دهان کودک را به مخاطره می‌اندازد . دلیل این عارضه غالباً داروهایی است که برای درمان آسم مصرف می‌شود . کودکان دچار نفس تنگی غالباً از داروهای استنشاقی استفاده می‌کنند ، برای دریافت داروی اسپری، وسیله‌ای به کار برده می‌شود که مقدار معینی از دارو را در یک پاف از هوای فشرده وارد دهان و در نهایت ریه‌ها می‌کند . بخشی از دارو، گاهی مقدار قابل توجهی از آن ، در دهان کودک باقی می‌ماند و در نتیجه دهان خشک، ملتهب و زخم می‌شود. این امر باعث ناراحتی کودک می‌شود، بر توانایی وی برای غذا خوردن و صحبت کردن اثر می‌گذارد و در نهایت مشکلات روحی برای وی ایجاد می‌کند . (آسم و تنگی نفس کودکان و دندانپزشکی )
شایع‌ترین مشکلات دندانی ناشی از آسم کودکان
کودکان دچار اختلال‌های تنفسی مانند آسم و آلرژی غالباً از مشکلات زیر نیز رنج می‌برند :
خشکی دهان
کودکان دچار تنگی نفس بیشتر مستعد خشکی دهان هستند. بعضی داروها میزان بزاق تولید شده در دهان را کاهش می‌دهد که نتیجه مستقیم آن خشکی دهان است . علت خشک شدن دهان این است که آسم جریان هوا را محدود می‌کند ، در نتیجه کودک مجبور می‌شود از راه دهان نفس بکشد . به علاوه داروهای موجود در اسپری ضدآسم باعث خشکی مضاعف دهان نیز می‌شود .
آب دهان باکتری‌های مضر را با خود می‌برد و از دندان‌ها دور می‌کند . پلاک‌ها در محیط خشک دهان بیشتر جمع می‌شود و محیط برای تکثیر باکتری‌ها مساعدتر می‌شود . به این ترتیب احتمال بدبو شدن دهان، پوسیدگی دندان و بیماری‌های لثه افزایش می‌یابد. خشکی دهان استفاده از وسایل ارتودنسی و غذا خوردن را نیز دشوارتر می‌کند . (آسم و تنگی نفس کودکان و دندانپزشکی )
آفت دهان
استفاده از اسپری ضدآسم بخش انتهایی سقف دهان را تحریک می‌کند و به آفت زدن، زخم شدن و برفک زدن دهان منجر می‌شود.
ناراحتی‌های دهان و دندان :
- افزایش احتمال پوسیدگی و نقص‌های مینای دندان
- افزایش احتمال ابتلا به بیماری‌های لثه و بیشتر شدن جرم دندان
- شیوع بالای بی‌نظمی و نامرتبی دندان‌ها و افزایش احتمال بروز اختلال‌هایی چون اورجت، اوربایت، کراس بایت خلفی و بالا بودن قوس کام
توصیه‌هایی برای مراقبت از لثه‌ها و دندان‌های کودکان مبتلا به آسم
اگر فرزندتان دچار آسم و نفس تنگی است، می‌توانید با رعایت توصیه‌های زیر از دندان‌ها و لثه‌هایش بهتر مواظبت کنید :
- پس از آن که کودک از اسپری استفاده کرد، از او بخواهید دهان را با آب شستشو دهد . البته اگر دندان‌ها مسواک زده شود، بهتر است . پس سعی کنید که مسواک را دم دست نگه دارید .
- آب‌رسانی به بدن: مطمئن شوید که فرزندتان در طول روز آب کافی می‌نوشد تا خشکی دهان با نوشیدن آب جبران شود .
- پرهیز از مواد قندی : کاهش مصرف شیرینی‌جات و نوشیدنی‌های قندی احتمال پوسیدگی دندان را کمتر می‌کند. بهتر است فرزندتان را تشویق کنید تا به جای نوشابه و آب میوه از آب شیر حاوی فلوراید بنوشد .
- با دندانپزشک اطفال مشورت کنید : ابتلا کودک به تنگی نفس را حتماً به دندانپزشک اطلاع دهید و اطلاعات کافی درباره نوع داروی مصرفی را در اختیار ایشان قرار دهید. دندانپزشک اطفال می‌تواند راهبردهایی را برای ارتقاء سلامت دهان و دندان‌های فرزندتان توصیه کند .
توصیه‌هایی برای مراقبت از لثه‌ها و دندان‌های کودکان مبتلا به آسم
- اسپری ضدآسم را عوض کنید : بعضی از داروهای آسم بیشتر باعث پوسیدگی دندان می‌شود . به علاوه ممکن است اسپری حاوی مواد قندی باشد تا دارو شیرین‌تر شود .
- آلرژی فرزندتان را درمان کنید : آسم و حساسیت غالباً همراه با یکدیگراند . اگر فرزندتان همواره از گرفتگی بینی شکایت دارد، با دندانپزشک در این باره مشورت کنید . چنانچه حساسیت به درستی درمان شود، کودک کمتر از راه دهان نفس خواهد کشید .
- بر رعایت بهداشت کودک نظارت کنید : مطئن شوید که کودک روش صحیح مسواک زدن و نخ کشیدن را می‌داند و بهداشت دهان و دندان را به خوبی رعایت می‌کند .
- یک آسم‌یار برای کودک تهیه کنید تا هنگام مصرف داروی آسم از آن استفاده کند : کودک با استفاده از آسم‌یار می‌تواند داروی بیشتری را مستقیماً وارد ریه‌ها کند و به این ترتیب داروی کمتری در دهان باقی می‌ماند. آسم‌یار محفظه پلاستیکی شفاف لوله مانندی است که در یک سر آن ماسک یا قطعه دهانی و در سر دیگر آن یک سوراخ برای اسپری قرار دارد . (آسم و تنگی نفس کودکان و دندانپزشکی )
مشکلات درمان دندانپزشکی کودکان دارای آسم و تنگی نفس
دندانپزشکان اطفال هنگام درمان کودکان دچار نفس تنگی نهایت احتیاط را به کار می‌بندند . آشنایی با پاتوفیزیولوژی آسم و شیوه برخورد با این گروه از کودکان به دندانپزشک کمک می‌کند تا کودک را به راحتی درمان کند و از بروز حمله‌های حاد آسم در طول درمان جلوگیری نماید . ابتلا به آسم تغییر روند درمان را ضروری نمی‌کند و مهم‌تر از آن کودک با آسم کنترل شده از لحاظ بروز مشکلات رفتاری احتمالی در دندانپزشکی نیاز به درمان مخصوصی ندارد . (آسم و تنگی نفس کودکان و دندانپزشکی )
بیشترین زمان خطر در دندانپزشکی
در شرایط زیر بیش از هر زمان دیگری احتمال بروز حمله حاد تنگی نفس وجود دارد :
- هنگام تزریق داروی بی‌حسی و بلافاصله پس از آن
- حین درمان‌های تحریک کننده مانند کشیدن دندان، جراحی و عصب‌کشی
ریسک‌ها و خطرات مواد و محصولات دندانپزشکی
مواد و محصولات زیر احتمال بروز حمله آسم و نفس تنگی را افزایش می‌دهند :
- گرد دندان
- فیشور سیلانت
- غبار مینای دندان
- متیل متاکریلات
- تری‌های فلوراید و پنبه
- بیماران آسمی وابسته به کورتیکواستروئید واکنش شدیدی به سولفیت‌ها نشان می‌دهند.
مشکلات درمان دندانپزشکی کودکان دارای آسم و تنگی نفس
بی‌حسی برای کودکان دارای آسم و تنگی نفس
دریافت یک دوز پروفیلاکتیک از برونکودیلاتور آگونیست b2 از کاهش عملکرد ریه حین درمان دندانپزشکی جلوگیری می‌کند . دریافت آنتی هیستامین‌های مسدود کننده H1 قبل از درمان نیز واکنش انقباضی نایژه‌ها را کاهش می‌دهد. پرومتازین ، دی فنیل هیدرامین و آنتی هیستامین اثر ضدتهوع و آرام‌بخشی دارد . (آسم و تنگی نفس کودکان و دندانپزشکی )
اثرات اضطراب دندانپزشکی در کودکان دارای آسم و تنگی نفس
اضطراب محرک شناخته شده آسم است و دندانپزشکی یکی از اضطراب‌آورترین محیط‌ها برای کودکان است، بنابراین باید انتظار حمله آسم را در دندانپزشکی داشت. متخصصین برای کاهش اضطراب کودکان از روش‌های زیر بهره می‌گیرند :
- متخصصین مطمئن می‌شوند که کودک آخرین دوز تجویز شده آنتی هیستامین را قبل از درمان مصرف کرده است .
- متخصصین از روش‌های اصلی مدیریت استرس بهره می‌گیرند .
- متخصصین از گاز خنده N2O برای کودکان مبتلا به آسم خفیف تا متوسط استفاده می‌کنند تا از بروز علائم ناشی از اضطراب حاد جلوگیری کنند . با این حال چون احتمال دارد نیتروز اکساید مجاری هوا را تحریک کند، از این گاز برای کودکان دچار آسم شدید استفاده نمی‌شود .
توصیه می‌شود درمان‌های دندانپزشکی کودکان مبتلا به تنگی نفس شدید و کودکان مستعد حمله‌های شدید و ناگهانی انسداد مجاری عبور هوا در بیمارستان انجام شود . (آسم و تنگی نفس کودکان و دندانپزشکی )
دکتر ماندانا حجازی
متخصص دندانپزشکی کودکان و نوجوانان – دارای بورد تخصصی، عضوو هیئت علمی دانشگاه
(ارتودنسی اطفال – فیشور سیلانت – فلوراید تراپی – فضانگهدارها – روکــش دندان شیری – عصب کشی دندان شیری – دنـدانپزشکی تحت بیهـوشی)
