لایه های دندان به ترتیب عبارتند از : مینا ، عاج ، پالپ كه در این مقاله دکتر ماندانا حجازی متخصص دندانپزشکی اطفال کرج ، درباره پالپ دندان و نحوه پالپکتومی دندان کودکان مطالبی را در اختیار شما عزیزان قرار می دهند.
فهرست مطالب
تعریف پالپ
پالپ ، بافت زنده یافت شده در داخل تمام دندان ها است. این بافت شامل سلول هایی است که عاج دندان ، ماده سختی که دندان از آن ساخته می شود ، را تولید می کند. در داخل پالپ رگ های خونی و عصبی وجود دارند که توسط لایه عاج و مینای دندان محافظت می شود.
وقتی پالپ دچار عفونت می شود ، می تواند درد زیادی را در بیمار ایجاد نماید. این عفونت می تواند به فک و دندان های مجاور ، انتشار یافته و نگرانی های عمده ای را بوجود آورد. وقتی دندان یا لثه دچار آبسه می شود ، عفونت اغلب با چشم قابل تشخیص می باشد. گاهی اوقات ، این مشکل با اشعه X تشخیص داده می شود.
پالپکتومی چیست ؟
پالپکتومی یک روند دندانپزشکی است که در آن تمام پالپ و کانال ریشه دندان ، برداشته می شود. این روند زمانی توصیه می شود که پالپ دچار عفونت شده و قابل رفع نباشد. هدف از این روند ، جلوگیری از شیوع عفونتی است که می تواند منجر به افتادن یک یا دو دندان شود.
روند پالپکتومی
در طول این روند ، برای به حداقل رساندن درد ، از بی حسی موضعی استفاده می شود ؛ هر چند این روند ، معمولا دردی را به همراه ندارد. یک سوراخ در دندان ، حفاری می شود تا از طریق آن ، دندانپزشک بتواند به پالپ دسترسی پیدا کند.
دندانپزشک ، از ابزاری برای برداشتن تمام ماده استفاده می کند و سپس برای از بردن آثار باقی مانده عفونت ، دندان را شستشو می دهد. سپس می توان دندان را با مواد مخصوص پر کرده و با یک روكش ، سيل کرد. معمولاً آنتی بیوتیک های پیش گیرنده ، برای کاهش خطر گسترش عفونت ناشی از روند ، تجویز می شوند.
روش های جایگزین پالپکتومی
در یک روند مرتبط ، بنام پالپوتومی ، تنها پالپ از تاج دندان جدا می شود. پالپوتومی ها برای بیمار ، کم تهاجمی تر بوده و زمان بهبود آن ها کوتاه تر است و درد کمتری را نیز به همراه دارد.
با این وجود ، خطر این روند ، این است که گاهی پالپ عفونی شده ، بر جای می ماند. گاهی اوقات ، برنامه ریزی می شود که بیمار تحت یک روند کم تهاجمی تر قرار گیرد ؛ ولی درمان جدی تری مورد نیاز بوده و باید طرح درمان ، تغییر داده شود.
روش جایگزین دیگر ، کشیدن دندان است که در آن ، کل دندان ، بیرون کشیده می شود. کشیدن دندان معمولاً تا حد امکان ، مورد اجتناب قرار می گیرد ؛ چون می تواند مشکلاتی را به همراه داشته باشد.
کشیدن دندان می تواند باعث چسبیدن دندان ها و اصطلاحاً شلوغی دندان ها شود ؛ چون دندان های دیگر در دهان ، شروع به جابجا شدن می کنند و این امر ، در کودکانی که دندان های شان هنوز در حال رشد کردن است ، مشکلاتی را ایجاد می نماید. همچنین در صورت کشیده شدن چندین دندان ، غذا خوردن نیز برای کودک ، دشوار می شود.
پالپکتومی دندان کودکان
در مواقعی که مینای دندان که بسیار سخت می باشد دچار پوسیدگی شده و از بین برود ، پوسيدگى ها به عاج دندان مى رسد. اين اتفاق سبب خواهد شد كه دندان دچار حساسيت و درد در حين غذا خوردن شود. در صورتى كه اين پوسيدگى درمان نشود، اين پوسيدگى باعث آسیب دیدن پالپ یا عفونت آن می شود و پالپکتومی دندان کودکان بهترین راه حل برای حفظ دندان می باشد.
در برخى موارد در صورت تعلل در درمان ، دندان شيرى واكنش هاى شديدى نسبت به پوسيدگى نشان خواهد داد كه از آن جمله مى توان به تحليل ريشه و آبسه هاى شديد دندانى اشاره نمود.
عصب دندان ها ، تشکیل شده از اعصاب و رگ های خونی می باشد که وظیفه انتقال مواد غذایی و اکسیژن رسانی را بر عهده دارند ؛ حال در صورتی که آسیب دیدگی دندان ها ، به موقع درمان نشده و پوسیدگی پیشرفت کند ، عصب دندان آسیب می بیند ؛ روش های متفاوتی جهت درمان آسیب دیدگی عصب دندان یا عصب درمانی ، وجود دارد که یکی از آن ها پالپکتومی دندان می باشد .
پالپکتومی ، روشی درمانی بوده که نه تنها جهت درمان دندان های شیری مورد استفاده قرار می گیرد ، بلکه روشی کاربردی جهت درمان عصب دندان های دائمی نیز می باشد.
علائم آسیب دیدگی عصب دندان
از علائم و نشانه های آسیب دیدگی عصب یا پالپ دندان ، می توانیم به مواردی هم چون درد شدید ، حساسیت دندان به مواد غذایی سرد و گرم ، تورم لثه اطراف دندان ، لقى دندان و غیره اشاره کنیم.
لازم به تذکر است که درمان دندان های آسیب دیده ، از اهمیت به سزایی برخوردار است و عدم درمان به موقع آن ها می تواند ، منجر به بروز عوارض جبران ناپذیری شود.
نحوه انجام پالپکتومی دندان کودکان چگونه می باشد؟
عمل پالپکتومی شباهت زیادی به عصب کشی دندان دارد و معمولا بخشی از عصب کشی دندان محسوب می شود.
در درمان پالپکتومی ، در صورت وجود آبسه هاى حاد و تازه تشكيل شده کودک با تشخیص متخصص دندانپزشکی کودکان داروهای آنتی بیوتیک استفاده می کند تا عفونت تحت کنترل قرار گیرد.
در مواردى كه آبسه به صورت مزمن و براى مدت طولانى وجود داشته باشد، معمولاً نيازى به دريافت آنتى بيوتيك نيست و تنها در مواردى كه كودك داراى بيماري هاى خاصى باشد متخصص دندانپزشكى كودكان براى كودك داروى آنتى بيوتيك تجويز خواهد كرد.
پس از آن دندانپزشک کودکان ابتدا دندان را با استفاده از بی حسی موضعی بی حس می کند تا کودک در حین درمان دردی احساس نکند.
پس از آن دندانپزشک اطفال با دستگاه مخصوص به محفظه عفونی پالپ دسترسی پیدا می کند و عصب های داخل دندان با دستگاهی به نام فایل بریده و برداشته می شود.
پس از انجام مراحل فوق كانال ریشه با محلول هیپوکلرت سدیم شسته شده و پس از ان دندان با مواد مخصوص پر می شود.
مدت زمان مورد نیاز جهت انجام پالپکتومی دندان ، مشخص نمی باشد ؛ اما در حالت کلی می توان گفت اين روش در كودكان بسيار ساده تر از درمان عصب كشى در بزرگسالان است.
بسیاری از والدین نگران میزان خونریزی دندان کودکان ، در این روش از عصب درمانی می باشند ؛ در این باره باید ذکر شود که میزان خونریزی در حین انجام پالپکتومی دندان ، بسیار کم بوده و جای هیچ گونه نگرانی ندارد.
تفاوت پالپکتومی و پالپتومی چیست ؟
در درمان عصب كشى كودكان دو روش وجود دارد. بسيارى از والدين تفاوت اين دو روش را نمى دانند و گاهى ميپرسند دندان كودك من قبلاً عصب كشى شده است ولى چرا باز درد دارد و يا عفونت كرده؟
بنابراين بايد در مورد اين دو روش درمانى توضيحاتى داده شود. بسيارى از دندان هاى شيرى در ابتداى درگيرى پالپ( عصب) دندان به دنبال پوسيدگى نيازمند درمان پالپوتومى هستند.
در اين روش عصب موجود در ناحيه تاجى دندان با وسايل مخصوص خارج مى شود و سپس اين حفره تاجى با مواد مخصوص پر خواهد شد. اما در موارد پيشرفته تر درگيرى عصب دندان كه گاهى همراه با ايجاد آبسه دندان مى باشد، درمان پالپكتومى مد نظر قرار خواهد گرفت.
بهتر است بدانید در فرآیند پالپکتومی دندان تمامی پالپ ( عصب دندان) در تاج و ریشه تخلیه شده و ضد عفونی می شود و سپس تمامى كانال ريشه و تاج دندان با مواد مخصوص پر خواهد شد.
بنابراين گاهى با وجود انجام درمان پالپتومى به دليل باقى ماندن التهاب و عفونت و باكترى در ريشه هاى دندان ، دندان مجدداً دچار مشكل شده و نيازمند درمان پالپكتومى خواهد شد. بنابراين براى تشخيص درست و انجام درمان مناسب در دندان بايد به يك متخصص دندانپزشكى كودكان مراجعه نمود.
پالپکتومی در چه افرادی انجام می شود؟
- این روش درمانی معمولا در کودکانی که دچار التهاب پالپ شده و عصب دندان نکروز شده و مرده است انجام می شود.
- پالپیت در اثر عفونت باکتریایی ناشی از پوسیدگی دندان ایجاد می شود.
- بهتر است والدین بدانند که این وضعیت با درد تیر کشنده و حساسیت به دمای سرد و گرم مشخص می شود.
- این درمان همچنین برای کسانی انجام می شود که آبسه اطراف ریشه دندان یا چرک دندان دارند مناسب می باشد.
در چه مواردى نمى توان عصب كشى دندان را انجام داد؟
بايد توجه نمود كه با وجود اهميت حفظ و نگهدارى دندانهاى شيرى ، گاهى به دلايلى نمى توان اين كار را انجام داد. از جمله اين دلايل مى توان به تخريب شديد ريشه دندان به دليل عفونت اشاره نمود.
علت ديگر مى تواند اين مسأله باشد كه گاهى عفونت هاى دندان شيرى مى تواند به جوانه دندان دائمى كه در زير آن قرار گرفته است ، آسيب وارد نمايد و مانع از تكامل صحيح دندان هاى دائمى شود.
بنابراين در اين موارد نيز كشيدن دندان بر درمان عصب كشى اولويت دارد. مورد بعدى تخريب شديد تاج دندان شيرى است كه عليرغم امكان عصب كشى دندان، امكان بازسازى و ترميم مناسب را فراهم نمى كند، بنابراين در اين موارد متخصص دندانپزشکی اطفال نيز چاره اي جز كشيدن دندان ندارد.
راه های جلوگیری از پالپکتومی دندان کودکان چیست ؟
از جمله مهم ترین راه های جلوگیری از پالپکتومی دندان کودکان می توان به رعایت بهداشت دهان و دندان کودکان اشاره کرد.
رعایت بهداشت دهان و دندان کودکان نیازمند توجه والدین و تشویق کودکان به رعایت آن می باشد.
والدین حتما برای کودکان خود خميردندان و مسواك مخصوص آن ها را تهیه کنند و برای اين كار می توانند از یک متخصص دندانپزشکی اطفال خوب مشاوره بگیرند.
در مواردى كه تماس هاى بين دندانى كودكان بسته شده است، به دليل اينكه موهاى مسواك به راحتى قادر به تميز كردن اين نواحى نيستند، به والدين توصيه مى شود از نخ دندان استفاده كنند.
به دليل نياز به داشتن مهارت براى كشيدن نخ دندان و مشكل بودن اين كار براى بسيارى از والدين ، متخصص دندانپزشكى كودكان به والدين توصيه مى كند از نخ دندان هاى داراى دسته استفاده كنند. استفاده از اين وسايل بسيار ساده بوده و امكان تميز نمودن دندانها را به راحتى فراهم مى كند.
والدین حتما در فواصل زمانی معینی کودک خود را برای معاینه دندان به دندانپزشکی کودکان ببرند.
چرا به جای پالپکتومی دندان شیری کشیده نمی شود؟
- برخی از والدین این سوال در ذهن شان ایجاد می شود که چرا دندان شیری در صورت داشتن عفونت و پوسیدگی زیاد کشیده نمی شود و باید تحت درمان قرار گیرد.
- باید پاسخ دهیم دندان های شیری وظیفه مهمی در دهان بر عهده داشته و باید فضای لازم را در فک برای رویش دندان های دائمی حفظ کنند.
- در صورتی که دندان شیری پیش از زمان مشخص از دهان خارج شود باعث می شود که دندان های دائمی به طور مرتب رشد نکرده و باعث بهم ریختگی دندان ها شود.
- به همین علت از پالپکتومی به جای کشیدن دندان استفاده می شود. بسيارى از والدين تصور مى كنند درمان دندان شيرى هزينه بر و بى فايده است ، اما بهتر است بدانيد در صورت خارج كردن دندان شيرى نيازمند استفاده از وسايلى به نام فضانگهدار خواهيم بود كه بنابراين هزينه اين درمان با درمان عصب كشى و حفظ دندان تقريباً مشابه خواهد بود كه البته بايد اين نكته را نيز در نظر داشت كه با عصب كشى دندان ، علاوه بر حفظ فضا براى رويش دندانها، عملكرد اين دندانها نيز حفظ خواهد شد و كودك تجربه تلخ كشيدن دندان را نيز نخواهد داشت.
مراقبت های بعد از پالپکتومی دندان کودکان
- مصرف به موقع و مرتب داروهای تجویزی توسط متخصص دندانپزشک اطفال ، از اهمیت به سزایی برخوردار است ؛ بنابراین در این باره سهل انگاری نکنید.
- دندانپزشک اطفال ، پس از درمان به روش پالپکتومی ، یک سری دستورالعمل ها در رابطه با دما مواد غذایی مصرفی به بیماران می دهد که اهمیت بسیاری دارند ؛ بنابراین والدین باید در این باره بسیار دقت کنند .
هزینه پالپکتومی
هزینه این روش از عصب درمانی ، با توجه به پارامترهای گوناگونی متغیر می باشد ؛ از این رو جهت آگاهی از هزینه آن باید به دندانپزشک اطفال ، مراجعه شود .
