دندان پزشکی کودکان

دکتر حجازی

فضا نگهدارنده دندان شیری

فهرست مطالب

فضا نگهدارنده دندان شیری

در مواقعی که دندان شیری به دلایل مختلف زودتر از بین رفت ، باید از فضا نگهدارنده دندان شیری برای حفظ آن فضا استفاده کرد. کودکان داراى ٢٠ عدد دندان شیری هستند که ، حفظ سلامت آن ها برعهده والدین و متخصص دندانپزشکی کودکان می باشد.

طبق اطلاعات به دست آمده ، اولین دندان شیری کودکان در سن ۶ الی ۸ ماهگی رشد کرده و تقریبا در سنین ۲ الی ۳ سالگی ، تعداد دندان های شیری آن ها کامل می شود.

فضا نگهدارنده دندان شیری

لازم به ذکر است که ریشه دندان های دائمی ، در زمان جنینی به وجود می آیند ، بنابراین در صورتی که دندان های شیری پوسیدگی داشته و پوسیدگی آن ها افزایش یابد ، احتمال اینکه به دندان های دائمی آسیب برسانند ، بسیار زیاد است ؛ به همین علت مراقبت از دندان های شیری ، از اهمیت به سزایی برخوردار است.

حال در صورتی که کودکان دندان های شیری خود را به هر علتی زودتر از موعد اصلی از دست دهند ، امکان اینکه فضای خالی به وجود آمده توسط دندان های دیگر اشغال شوند ، بسیار زیاد است ؛ در این زمان است که فضا نگه دارنده ها اهمیت می یابند ، با قرار گیری فضا نگه دارنده ها در فضای خالی به وجود آمده ، دیگر امکان اشغال آن فضا توسط سایر دندان ها وجود نداشته و بدین ترتیب از نامرتبی دندان ها در بزرگسالی جلوگیری می شود.

فضا نگهدارنده دندان شیری چیست ؟

دندانهاى شيرى كليد اصلي رويش مرتب دندانهاى دائمى هستند. دندانهاى شيرى عملكردهاى مختلفى دارند. دندانهاى شيرى علاوه بر جويدن، صحبت كردن و زيبايي ، نقش مهمى در رشد و تكامل مناسب دندانها و فكين دارند.

بنابراين وجود اين دندانها براى داشتن دندانهاى رديف و لبخند زيبا در آينده ضروري است. دندانهاى شيرى در سنين مختلفى مى افتند. مثلاً دندانهاى جلويي فك پائين كودكان اولين دندانهايي هستند كه مى افتند و آخرين دندان شيرى ممكن است در سنين ١٢-١٣ سالگي از دست برود.

بنابراين با توجه به اين مسأله و اينكه فكين و دندانها نيز مدام در حال رشد هستند، ضروري است در صورتى كه هر كدام از دندانها زودتر از زمان خود از دست رفتند، فضاى آنها حفظ شود تا در آينده فضاى مناسبى براى رويش دندانهاى جايگزين وجود داشته باشد.

با از بین رفتن یک دندان و خالی شدن فضای مختص به آن ، دندان های دو طرف شروع به حرکت و پر کردن آن بخش می کنند تا آن فضا را پر نمایند، به همین علت با از بین رفتن زود هنگام یک دندان شیری ، دندانپزشک کودکان توصیه می نماید از فضا نگهدارنده دندان شیری استفاده شود.

هنگام از دست رفتن دندان های شیری در کودکان ، چه نکاتی باید مد نظر قرار گیرند ؟

نوع دندانی که کودک از دست داده

هنگامی که کودک دندان های آسیاب شیری خود را از دست می دهد ، به ویژه دندان آسیاب دوم ، موجب می شود که دندان آسیاب دائمی اول به سمت جلو (مزیال) ، جا به جا شود. همچنین از دست رفتن حتی یکی از دندان های نیش شیری می تواند ، سبب جا به جا شدن خط وسط دندان ها گردد.

میزان نامرتب بودن دندان ها و فشردگی آن ها

میزان بهم ریختگی دندان ها و فشرده شدن آن ها ، با میزان فضای از دست رفته در اثر افتادن یا کشیدن دندان های شیری ، دارای رابطه تنگاتنگ می باشد.

سن کودکان

معمولا احتمال جا به جایی و بهم ریختگی دندان ها در سنین پایین بیشتر است.

مزایای فضا نگهدارنده دندان شیری

  1. حفظ فضای خالی بین دندانی دندان های شیری تا زمان رشد دندان دائمی
  2. نگهداری از شکل قوس دندانی و رشد دندان ها درون فک در امتداد آن ها
  3. جلوگیری از حرکت و بهم ریختگی دندان ها
  4. ثابت یا متحرک بودن فضانگهدارنده ها با توجه به نیاز کودک
  5. روش تشخیص احتمال زود از دست دادن دندان های شیری توسط کودک

به صورت طبیعی دندان های آسیاب کودک بعد از سنین ۷ تا ۸ سال بیرون می آیند. اگر کودک قبل از سن ۷ سالگی دندان های آسیاب داشته باشد ، امکان دارد دندان های او زمان زودتری بیفتند.

معمولا ۶ ماه پس از افتادن دندان آسیای شیری کودک ، درصد زیادی از فضای از دست رفته ، از بین می رود. بنابراین باید در زمان مناسب ، برای معاینه کودک و پیشگیری از این امر ، به دنداپزشک اطفال یا ارتودنتیست مراجعه نمود.

نحوه عملکرد فضا نگهدارنده دندان شیری چگونه می باشد؟

فضا نگهدار دندان کودک از یک یا روکش و یک حلقه استیل ضد زنگ تهیه شده است که بر روی دندان یا دور دندان های اطراف فضای خالی قرار گرفته و با یک میله یا سیم مربع شکل متصل شده است که باعث احاطه فضای خالی می شود.

اين فضانگهدارنده با جلوگيرى از حركت دندانهاى مجاور دندان از دست رفته، از كاهش فضاي دندان ممانعت كرده و سبب رويش دندان جايگزين در موقعيت اصلى خود مى شود.

آیا با از بین رفتن دندان استفاده از فضا نگهدار دندان شیری الزامی است؟

باید پاسخ داد خیر.

دندانپزشک کودکان با بررسی تصاویر پرتوی ایکس که از دهان کودک تهیه شده بازه زمانی رویش دندان دائمی را بررسی می کند.  متخصص دندانپزشكى كودكان با بررسي وضعيت و موقعيت دندانها و فكين، سن كودك ضرورت استفاده از فضانگهدارنده را بررسى مى كند.

در مواقعى كه با ازبين رفتن يك دندان شيرى به سرعت قرار است دندان دائمى آن محل را پر كند( اين بازه زمانى تقريباً شش ماه است) نيازي به استفاده از فضانگهدار نمى باشد.

اما در صورتی که مدت زمان زیادی تا رویش دندان شیری وجود دارد بهتر است از فضا نگهدارنده استفاده شود. همچنين گاهى كودك از قبل كمبود فضاى شديد براي رويش مناسب و رديف دندانها داشته است.

در اين زمان، متخصص دندانپزشكى كودكان با بررسي نياز كودك به ارتودنسى در آينده، استفاده از فضانگهدار را ضرورى نمى بيند و كودك در آينده تحت درمانهاى ارتودنسى جامع قرار مى گيرد.

اما در مواقعي كه دندان شيرى از دست برود و دندان دائمى جايگزين قرار باشد بيش از شش ماه ديگر رويش يابد و موقعيت ساير دندانها و فكين نيز مناسب باشد، متخصص دندانپزشكى اطفال تصميم ميگيرد براى حفظ شرايط موجد از فضانگهدار استفاده كند.

به این نکته نیز توجه داشته باشید در صورتی که دندان به صورت طبیعی می افتد نیازی نیست که از فضا نگهدار استفاده شود. همچنين با وجود اينكه در صورت از دست رفتن دندانهاى جلويي فك بالاى كودك ، نيازى به استفاده از فضانگهدار نيست ، مى توان با استفاده از اين وسايل دندانهاى از دست رفته را بازسازى نمود و ليخندي زيبا به كودك هديه داد.

 

 

انواع فضا نگهدارنده دندان شیری

متخصص دندانپزشكى اطفال از انواع مختلفى از فضانگهدارنده ها بر حسب تعداد، نوع و موقعيت دندان شيرى از دست رفته و همچنين سن بيمار استفاده مى كند. انواع فضا نگهدارنده دندان به چهار دسته متحرک ، ثابت ، یک طرفه و دو طرفه تقسیم می شود.

فضانگهدارنده متحرک

اين فضانگهدارنده زمانى استفاده مى شود كه تعداد زيادي از دندانها در دو سمت از دست رفته باشند اما به دليل عدم رويش دندانهاى جلوى فك پائين ، متخصص دندانپزشكى اطفال نتواند از ساير وسايل استفاده كند.

این نوع فضا نگهدار شبیه به پلاک نگهدارنده ریتینر می باشد، فضا نگهدارنده متحرک معمولا در ناحیه های مشخص به کار برده می شود و برای ناحیه هایی که دارای فشار زیاد است مانند دندان ها آسیاب عقب توصیه نمی شود.

از این نوع فضا نگهدار معمولاً برای کودکانی که سن بیشتری دارند و مسئولیت پذیر تر هستند استفاده می شود. زيرا اين فضانگهدار به دليل قابليت در آوردن از دهان تنها در كودكانى قابل استفاده مى باشد كه همكارى لازم براي استفاده از آن را داشته باشند.

فضا نگه دارنده های متحرک ، ساخته شده از آکریلیک می باشند و از آن ها جهت نگه داشتن فضای مورد نیاز جهت رشد دندان های دائمی استفاده می شود.

معمولا کودکانی که از فضانگهدارنده متحرک استفاده می کنند باید در طول شبانه روز اين وسيله داخل دهان آنها قرار گيرد و تنها در مواقع غذا خوردن مى توانند آن را از دهان خود خارج كنند. نکته دیگر در این باره می باشد که آن ها باید بعد از غذا خوردن فضا نگه دار را بشویند دوباره در دهان خود قرار دهند.

مدت زمانی که کودکان از فضا نگه دارنده متحرک ، استفاده نمی کنند باید آن را به منظور جلوگیری از گم شدن در ظرف مخصوص پلاك قرار دهند.

اين فضانگهدارنده در موارد از دست رفتن دو طرفه دندان ها قبل از رويش دندانهاى پايين استفاده مى شود كه تداخلى با رويش دندانهاى دائمى نداشته باشد.

فضانگهدارنده ثابت

فضا نگهدار ثابت تشکیل شده از حلقه ای بر روی دندان و یک سیم استیل جهت نگه داری فضای داخلی ، جهت رویش دندان های دائمی می باشد ؛ اين نوع از فضانگهدارنده مى تواند براساس تعداد و موقعيت دندانهاى از دست رفته ، به صورت يكطرفه يا دو طرفه استفاده شود.

این نوع فضا نگهدارنده کاربرد بیشتر نسبت به فضانگهدارنده متحرک دارد و برای ثابت کردن آن روش های مختلفی وجود دارد.

فضا نگهدار ثابت انواع متنوعی دارد که عبارتند از :

  • فضانگهدارنده بند و حلقه( بندولوپ)
  • فضا نگهدارنده  (ديستال شو) distal shoe
  • قوس نگهدارنده زبانی ( فضانگهدارنده لينگوال آرچ)
  • قوس ترانسپلاتال( فضانگهدارنده نانس)

فضا نگه دارنده های ثابت ، با استفاده از چسب های مخصوص دندانپزشکی به دندان های کودک چسبیده می شوند تا از تکان خوردن آن ها جلوگیری شود.

معمولا فضا نگه دارنده ثابت ، مناسب کودکانی می باشد که دندان های عقبی خود را از دست داده اند.

فضانگهدار يك طرفه

این نوع فضا نگهدار از یک طرف به دور دندان وصل شده و به یک حلقه متصل می شود تا فضا را حفظ نماید. اين فضانگهدارنده ها تنها قابليت حفظ فضاى يك دندان شيرى از دست رفته را دارند.

این نوع از فضا نگه دارنده ها از یک طرف ثابت می شوند.

فضانگهدار دو طرفه

این نوع فضا نگهدار کاربرد بسیاری دارد و با استفاده از نوارهایی به دندان های عقب و دو طرف دهان متصل می گردد. متخصص دندانپزشك اطفال از اين فضانگهدارنده ها زمانى كه بيش از يك دندان شيرى و در دو سمت از دست رفته باشند، استفاده مى كند.

این نوع از فضا نگه دارنده ها باید در هر دو طرف ثابت شوند.

فضا نگه دارنده بند و حلقه :

فضا نگه دارنده های بند و حلقه ، تشکیل شده از سیم فولادی ضد زنگ می باشند که با استفاده از باند ثابت نگه داشته می شوند.

معمولا زمانی از این نوع فضا نگه دارنده ها استفاده می شود که دندان های آسياي كودكان از بین رفته باشد.

قوس نگه دارنده زبانی

زمانی از قوس نگه دارنده زبانی ، استفاده می شود که دندانپزشک اطفال قصد حفظ فضای دندان های پشتی کودک را داشته باشد.

فضا نگه دارنده distal shoe :

دندانپزشک اطفال ، فضا نگه دارنده distal shoe را زمانى استفاده مى كند كه دندان آسياى دوم شيرى كودك قبل از رويش دندان آسياي اول دائمى كودك از دست برود. اين وسيله داراي تيغه اى است كه داخل لثه قرار مى گيرد و از حركت آسياي اول دائمى كودك به سمت جلو ممانعت مى كند.

برای ساخت فضا نگه دارنده ، ابتدا باید از دندان های کودک قالب گرفته شود و سپس فضا نگه دارنده ها ساخته می شوند.

 

 

نکات مربوط به نگهداری از فضا نگه دارنده به شرح ذیل می باشد :

  • والدین باید به بهداشت دهان و دندان کودکان خود توجه کرده و هم چنین فضا نگه دارنده ها را تمیز کنند. كودكان بايد از خوردن مواد غذايى سفت و چسبناك منع شوند.
  • کودکان ، باید از وارد کردن فشار از طریق زبان یا انگشتان خود به فضا نگه دارنده ها اجتناب کنند.
  • انجام منظم و مرتب ویزیت های دندانپزشکی ، به منظور چک فضا نگه دارنده بسیار با اهمیت می باشد ؛ بنابراین نباید در این باره سهل انگاری شود.

دلیل استفاده از فضا نگهدارنده دندان شیری چیست؟

در برخی مواقع به دلیل پوسیدگی وسیع دندان شیری ، دندانپزشک اطفال مجبور به کشیدن آن می شود. برخورد ضربه به دندان شیری که ممکن است باعث افتادن و شکستن آن شود.

برخی از بیماری های خونی و اختلالات متابولیسمی موجود در کوک می تواند دلیل بر زود افتادن دندان شیری کودک باشد.

گاهى نيز بدون هيچ دليل مشخصى دندان سالم شيرى زود تراز زمان خود مى افتد كه علت آن مى تواند كمبود فضاى رويشى باشد كه در اين مواقع نيز با بررسي ميزان و شدت مشكل، متخصص دندانپزشكى كودكان اقدام به درمان مى نمايد.

مدت زمان نگهداری فضانگهدارنده در دهان کودک

مدت زمانی که لازم است فضانگهدارنده در دهان کودک بماند ، با توجه به سن او متفاوت است. ولی به صورت معمول با جوانه زدن دندان های دائمی در دهان کودک ، آن را از دهان او خارج می کنند. در این صورت نیز عمل خارج سازی انجام می شود. البته دندانپزشک یا متخصص ارتودنسی کودکان می تواند ،  زمان خارج کردن فضانگهداره از دهان کودک را ، با معاینه کردن تشخیص دهد.

شکل ظاهری فضا نگهدارنده دندان شیری

در بیشتر موارد فضا نگهدارنده ها را ، از جنس استیل ضد زنگ می سازند. ممکن است برای ساخت این وسیله از پلاستیک نیز استفاده شود. در صورتی که بیمار رنگ خاصی را سفارش نداده باشد ، فضانگهدارنده ها نقره ای رنگ هستند. استفاده از فضا نگهدارنده موجب می شود ، دندان مجاور آن ثابت نگه داشته شود.

نکات مربوط به نگهداری از فضانگهدارنده به شرح ذیل می باشد:

بهتر است والدین به کودک خود توصیه کنند شکلات های چسبناک و شیرینی جات استفاده نکنند. کودک نباید با دست یا با زبان به فضا نگهدار فشار وارد نماید یا آن را تکان دهد.

از خوردن خوراکی های سفت همچون ذرت ، سیب ، انجیر خشک و غیره خودداری شود. بهداشت دهان و دندان کودک رعایت شود. بهتر است والدين هر شش ما يكبار براى بررسي فضانگهدارنده  به متخصص دندانپزشكى اطفال مراجعه نمايند تا در صورتى كه فضانگهدارنده در جاي خود شل شده بود و يا شكسته بود، آن را خارج نمايد و ترميم يا تعويض كند.

آیا ممکن است استفاده از فضا نگهدارنده دندان شیری باعث بروز درد شود؟

استفاده از شی خارجی در محیط دهان کودک ، ممکن است با درد و ناراحتی همراه باشد. ولی نتایج مفید درمان با فضا نگهدارنده موجب می شود ، یکی از روش های مفید درمانی تلقی شود. معمولا روز های اول پس از نصب فضا نگدارنده ، ممکن است کودک در دهان خود احساس ناراحتی کند. زیرا بند ها یا سیم های فضانگهدارنده ، موجب تحریک زبان و دندان های کودک می شوند.

ممکن است اندکی درد در دندان های جلویی ، یا دندان های نگهدارنده سیم به وجود بیاید. بروز درد کاملا طبیعی بوده و معمولا پس از گذشت یک هفته برطرف می شود. اگر تحمل درد برای کودک دشوار باشد ، می توانید از مسکن ها با تجویز متخصص کودکان استفاده نمایید.

فضا نگهدارنده دندان شیری

هزینه فضا نگهدارنده دندان شیری چقدر می باشد؟

قیمت فضا نگهدارنده دندان با توجه به نوع آن و دستمزد پزشک و جلسات معاینه و غیره تعیین می شود. از آنجايى كه متخصص دندانپزشكى اطفال پس از گرفتن قالب از كودك براى ساخت فضانگهدار، قالب را به لابراتوار مى فرستد، هزينه كلينيسين لابراتوار نيز به هزينه فضانگهدارنده ها اضافه خواهد شد.

كلينيك تخصصى دندانپزشكى كودكان دكتر حجازى

دكتر حجازى، متخصص دندانپزشكى كودكان در كلينيك خود ، پس از از دست رفتن دندان شيرى كودكان، از آنها تصاوير اشعه ايكس تهيه مى نمايد و در صورتى كه كودكان نيازمند فضانگهدارنده باشند، اقدام به قالبگيرى و تهيه اين وسيله مى نماید.

ثبت نام
اطلاع از
guest
0 دیدگاه ها
بازخورد درون خطی
دیدن همه سوالات